Zadaniem farmacji rozumianej jako przemysł produkcji leków jest oczywiście dostarczanie na rynek medykamentów, które będą pozwalały na leczenie chorób dotykających wszystkich ludzi. Jest to sytuacja idealna, która w realnym świecie zaistnieć nie może, ponieważ zasoby firm farmaceutycznych są drastycznie ograniczone, a poszukiwania leków to droga po omacku. Dlatego niezbędne jest ustalanie tutaj priorytetów, w czym pomagać mogą badania epidemiologiczne.

Podologia czy nefrologia?

Badania dla farmacji  zazwyczaj mają odpowiedzieć na pytanie, jaki problem w ciągu kilku czy kilkunastu lat będzie najpoważniejszym wyzwaniem dla lekarzy i ich nieodzownych towarzyszy – farmaceutów. Czasami odpowiedź na tak postawione pytanie jest prosta, ponieważ wszyscy spodziewamy się problemów z cukrzycą czy nadciśnieniem. Wiele innych schorzeń nie jest już jednak tak oczywistych.

Naturalne jest, że firmy farmaceutyczne będą wydawały środki na znalezienie leków na najpoważniejsze choroby, ale nie można zapomnieć o innych pacjentach. W ramach badań dla farmacji często trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, czy sensowniej będzie przeznaczyć budżet na badania na podologię, nefrologię, okulistykę czy jeszcze inny dział medycyny. Epidemiologia jest w stanie nam bardzo pomóc.

Typowy proces wprowadzania leku na rynek

Nie jest tak, że jak analizy dla farmacji powiedzą, że w społeczeństwie zaczyna się epidemia zwyrodnienia plamki żółtej, firma będzie w stanie uruchomić od razu produkcję leków. Stworzenie leku to ryzyko, ponieważ odbywa się tak naprawdę metodą prób i błędów i samo to, że z analiz dla farmacji wynika przyszłe wielkie zapotrzebowanie na lek, nie ma tutaj gwarancji sukcesu.

Proces wprowadzania leku na rynek przebiega następująco:

1. Pomysł na lek – ktoś trafił na substancję, która może mieć ciekawe zastosowania;
2. Badania przedkliniczne – badania na zwierzętach;
3. Badania kliniczne:

3.1.        Faza I – badanie toksyczności leku na grupce osób zdrowych lub bardzo chorych na daną chorobę;

3.2.        Faza II – badanie skuteczności leku na kilkuset osobach chorych;

3.3.        Faza III – randomizowane badania na grupie kilku tysięcy chorych;

3.4.        Faza IV – badanie skutków ubocznych i efektów przedawkowania;

4. Rejestracja leku.

Jest to proces szalenie skomplikowany i kosztowny, trwa nawet kilkanaście lat, a jego szanse powodzenia są znikome. Dlatego badania epidemiologiczne są tak szalenie ważne. Firma farmaceutyczna próbująca stworzyć lek gra z chorobami w ruletkę i chociaż nie stoi na straconej pozycji, jej szanse są niewielkie.

Potencjał drzemiący w branży medycznej, a także ciągły i niezwykle szybki jej rozwój spowodował, że wiele agencji badawczych zaczęło oferować usługi na jej potrzeby. Co więcej, powstało także wiele firm wyspecjalizowanych wyłącznie w zbieraniu, przetwarzaniu i analizie danych z branży medycznej. Jednym z częściej przeprowadzanych przez nie badań są tzw. badania farmaceutów.

Znaczenie badań farmaceutów

Wprowadzając na rynek nowy produkt, koncerny farmaceutyczne muszą zadbać nie tylko o jego właściwy skład i działanie. Równie istotna jest cała koncepcja marketingowa leku, wliczając w to takie elementy, jak:

• cena
• wygląd opakowania
• najważniejsza grupa docelowa

Aby uniknąć niepotrzebnych strat finansowych i upewnić się, że wprowadzany na rynek medykament zaskarbi sobie uznanie pacjentów, przeprowadza się odpowiednie badania marketingowe. Co ciekawe, często ankietowaną grupą w tym kontekście nie są wcale pacjenci, a farmaceuci. Dlaczego? Otóż o ile klientem końcowym niemal każdego leku są osoby, którym doskwierają pewne dolegliwości, o tyle rekomendacja (lub jej brak) pracownika apteki ma zwykle decydujące znaczenie co do wyboru konkretnego produktu.

Stąd też niezwykle istotne jest poznanie opinii i oczekiwań farmaceutów - zarówno co do poszczególnych koncepcji nowych leków, jak i sposobu postrzegania marek obecnych już na rynku.

Na czym polegają badania marketingowe wśród farmaceutów?

Każda agencja badawcza (nie tylko wyspecjalizowana w analizach dla sektora medycznego) posiada dwie główne metody pozyskiwania danych na interesujący ją temat. Pierwszą z nich stanowi analiza ilościowa. Polega ona na przeprowadzeniu szerokich badań (zazwyczaj za pomocą ankiet), mających dać ogólne rozeznanie w zjawiskach występujących w obrębie danej grupy.

Drugie podejście to tzw. metoda jakościowa. Pozwala na dogłębne zrozumienie danego problemu poprzez wywiady przeprowadzane ze specjalistami z branży lub osobami, których dotyczy analiza.

Badanie farmaceutów zwykle rozpoczyna się od metody jakościowej. Na podstawie rozmowy z właścicielami aptek można później opracować kwestionariusz, umożliwiający efektywne przeprowadzenie badania ilościowego (przy udziale kilkuset placówek), weryfikującego wstępne przypuszczenia co do opinii o nowym leku.

Elementem kończącym jakiekolwiek badania farmaceutów jest sporządzenie wyczerpującego raportu na temat jego rezultatów i ich interpretacji. Pozwala to wyciągnąć odpowiednie wnioski i w lepszy sposób dopasować produkt do oczekiwań zarówno właścicieli aptek, jak i klientów.